Ötümsüzleşen Lojistik

Sedat Onat
1 gün önce
5 dakikada okunur

“Bilginin değeri, hayata temas ettiği kadar büyüktür.”

Lojistikçi Ses Bilgisi'ni Ne Yapacak?

Lojistik…

Tedarik zincirinin kalbi. Depodan son kilometreye, satınalmadan maliyet kontrolüne kadar, nefes almadan çalışan bir operasyon dünyası. Her şey hız, doğruluk, esneklik ve öngörü üzerine kurulu.

Peki ben; şantiyede sevkiyat planlaması yapan, tonaj/hacim hesaplayan, gümrük süreçlerini takip eden bir lojistikçi olarak, Açıköğretim / Lojistik Bölümü'nün Türk Dili 1 dersinde, Ünite 3: Ses Bilgisi çalışırken ne öğreniyorum?

Artlık-önlük uyumu nedir?
Dudak ünsüzlerinin yuvarlaklaştırıcı etkisi neden önemlidir?
Zayıf “ı” ünlüsü neden ön damaksıllaşır?

Gerçekten!

Ben bunu neden öğreniyorum?

Bu akşam artık zamanım kalmamasına ve saat gece yarısı 2 olmasına rağmen kendimi tutamayarak bu makaleyi yazıyorum...

Bu yazı, benim gibi yoğun çalışan, akşam eve gelince “Cumartesi sınavım var ama ben neden ünsüzlerin süreksizleşmesini ezberliyorum?” diye düşünen herkese gelsin.

Gümrük Mevzuatı ile Ses Bilgisi Arasında Kaldım: Müfredat Ne Yapmaya Çalışıyor?

2inci Üniversite olarak okuduğum Lojistik bölümünün 3üncü döneminde tablo şöyle:

Gümrük Mevzuatı: 6 kredi
Lojistik Maliyetleri ve Raporlama: 6 kredi
Tedarik Zinciri Yönetimi: 6 kredi
Lojistik Teknoloji Kullanımı: 6 kredi

Ve aynı dönemde:

Türk Dili 1: 3 kredi (ve içindeki efsane 3 nolu ünite: Ses Bilgisi)

Bir yandan antrepo rejimlerini anlamaya çalışıyorum, öte yandan:

“Dudakların yuvarlaklaşması durumunda /o, u, ö, ü/ oluşur.” konusunu...

Ya da:

“Zayıf ı ünlüsü bıt > bit gibi örneklerde ön damaksıllaşarak değişir.” detayını...

Ben bu bilgiyi lojistikte nerede kullanacağım?

NATO stok sınıflandırmalarında?
CMR hazırlarken?
ADR tehlikeli madde sınıflarında?
DDU–DAP farkını anlatırken?
Konşimento hazırlarken?
Bir tedarikçi ile teslim süresini tartışırken?

Hiçbirinde.

Ses bilgisi eğitimi elbette önemli bir dilbilim alanı, saygım var!

Ama bugün lojistik profesyonelinin ihtiyacı “ünlü genişlemesi” değil;

Incoterms,
Multimodal taşımacılık,
ABC analizi,
Stoklama stratejileri,
Gümrük rejimleri,
Rota optimizasyonu,
Tedarikçi yönetimi
Risk analizi
vd.

“Yanlış bilgiden daha tehlikelisi, doğru bilginin yanlış yerde öğretilmesidir.”

Kuyunun Dibindeki Bilgi: Lojistik Öğrencisine Neden Bu Kadar Detay?

Türk Dili 1’de “Türkçe’de 6 çeşit hece vardır” öğrenmek makul.

Ama şu düzeyde detay?

Ötümsüz ünsüzlerle biten sözcüklere ötümlü ek gelirse ek ünsüzü ötümsüzleşir. (Tekerleme gibi...)
Ünlü törpülenmesi, ünlü türemesi, ünlü genişlemesi, damaksıllaşma…
Türkçede söz başında hangi ünsüzler bulunamaz?
Art damak ünsüzleri hangi ünlülerle yan yana gelemez?

Bunların tümü dilbilim veya edebiyat öğrencisi için gerekli olabilir.

Ama lojistik öğrencisi için?

Bu satınalma departmanına kuantum fiziği öğretmeye benziyor.

Bilgi doğru ama bağlam yanlış.

Müfredatta amaç büyük ihtimalle “genel kültür ve dil farkındalığı” yaratmak. Fakat bu ders, özellikle “Ses Bilgisi” ünitesi, genel kültür düzeyini çok aşan bir mikroskobik seviyede ilerliyor.

Biz lojistikçiyiz; analiz, matematik, süreç, mevzuat ve operasyon odaklı çalışıyoruz.

Ses yolu anatomisiyle uğraşmak yerine:

Demuraj / detention farkını
YYS sürecinin şartlarını
Navlun bileşenlerini
Depo yerleşim optimizasyonunu
Tedarikçi performans skorlamasını
DDP maliyet kırılımını
Konteyner tiplerinin operasyonel farklarını

öğrenmemiz gerekiyor.

“Doğru bilgi doğru yere ulaştığında lojistik olur; ulaşmadığında yük olur.”

Büyük Resim: Lojistik Sektörü’nü 2026’da Ne Bekliyor?

Bugün sektörün en büyük açığı uygulama bilgisi olan, mevzuat bilen, teknolojiye hâkim, yapay zekâ çağının hızına ayak uydurabilecek, perspektif sahibi lojistikçi.

Ses Bilgisi dersinde geçen şu kavramlar…

Bağlama ünlüsü
Bağlama ünsüzü
Ön damaksıllaşma
Süreksiz ünsüz
Hece yapıları
Ünlü daralması

…bizden çok Türk Dil Kurumu sempozyumu için uygun.

Oysa sektör şunu istiyor:

Sahaya indiğinde hızlıca maliyet hesabı çıkarabilecek
Gümrükte sıkışan mal için çözüm üretebilecek
Stok seviyelerini ABC’ye göre optimize edecek
T1–A.TR ayrımını bilecek
Ses uyumunu değil Tedarikçi yönetebilecek uzmanlar

Müfredatta bu beklentiyle çelişen dersler çok.

Evet, “Türk Dili” dersi olmalı; rapor yazıyoruz, iletişim kuruyoruz, teklif yazıyoruz. Ama bunun doğru yöntemi “Ses Bilgisi” değil; iş yazışmaları, raporlama Türkçesi, resmi yazışma dili, sözleşme dili olmalı.

Asıl Dram: Ben Bu Sınava Çalışırken Mesleki Gelişimden Geri Kalıyorum

Bugün Perşembe. Cumartesi sınavım var. Saat gece yarısı 2 olmuş.

Ben hâlâ:

“Türkçede aynı hecede üç ünsüz yan yana gelir mi?”
“Hangi kelimeler Türkçe değildir?”
“Hangi ünsüzler söz başında bulunmaz?”

diye çalışıyorum.

Bu süre içerisinde kariyerime katkı sağlayacak şeyler yapabilirdim.

Ama ben “ünlü türemesi”ni ezberliyorum.

“Öğrenmek güzeldir; bizi ileri taşıdığı sürece.”

Eleştiri Tamam, Peki Çözüm Ne? (Yapıcı Öneriler)

Eleştirmek kolay, önemli olan neyin yapılabileceğini göstermek.

Birkaç tavsiye:

1) Türk Dili dersleri lojistik sektörüne göre yeniden tasarlanmalı

Aşağıdaki konular çok daha anlamlı olurdu:

Profesyonel iş yazışması
Rapor yazma teknikleri
Sunum dili
Resmi yazışma kuralları
Sözleşme dilinin yapısı
Teklif oluşturma / teklif okuma dili
Lojistikte kullanılan Türkçe terminoloji (özel terimlerin doğru yazımı)

2) Müfredatta mesleki ağırlık artırılmalı

Bugün satınalma ve lojistik öğrencilerinin çoğu sahaya hazır değil.

Sebep:Temel derslerin bir kısmı yanlış seçilmiş.

Alternatifler:

Veri Analitiği
Uluslararası Ticaret Belgeleri
Gümrük ve Dış Ticaret Pratiği
Tedarikçi Yönetimi
Sözleşme Yönetimi
Rota Planlama ve Optimizasyon
Depo ve Envanter Teknolojileri
ERP ve SCM Sistemleri (SAP, Oracle, WMS)

3) Ders içerikleri “Operasyon Gerçekliği” ile hizalanmalı

Bugün verilen bazı teorik dersler hayatla temas etmiyor. Lojistik bölümü öğrencisi sahaya indiğinde ilk karşılaştığı şey “gümrükte bekleyen mal”, “eksik belge”, “yanlış taşıma modu”, “stok uyuşmazlığı” ama müfredat bu sorunları adreslemiyor.

Yerine gelmesi gerekenler:

Operasyon Yönetimi => Vaka Analizleri
Probleme Dayalı Öğrenme => Lojistik
Uygulamalı Maliyet Hesaplamaları

Bu hem öğrenciyi hazırlar hem de mezun olduktan sonra “şoku” ciddi oranda azaltır. Bu sayede mesleki motivasyonu artırır.

4) Kırtasiye bilgi yerine dijital yetkinlik kazandırılmalı

Sektör tamamen dijitalleşiyor:

SAP MM / SAP TM
WMS ekranları
TMS planlama modülleri
Power BI raporlama
API tabanlı tedarik zinciri entegrasyonları

Bunlar 2025’in dili.

Ders önerileri:

Lojistik için Excel – İleri Seviye (Pivot, PowerQuery, Solver, Dashboard)
Power BI ile Lojistik Raporlama
E-İhracat & Dijital Ticaret Ekosistemi
ERP Simülasyon Dersi (tabii Ses Bilgisi yerine)

Eğitim sistemi hâlâ “kağıt üzerinde lojistik” anlatırken sektör tamamen dijitale geçmiş durumda.

Sektör ve Akademi Uyumunun Zamanı Geldi

Dünya lojistiği 2025’te şunlarla uğraşıyor:

Otonom depolar
Blockchain tabanlı izlenebilirlik
Karbon emisyonu zorunlulukları
Dijital gümrük
Robotik süreç otomasyonu
Yapay zekâ destekli talep tahmini
API tabanlı tedarik zinciri sistemleri

Biz ne yapıyoruz? Ses Bilgisi çalışıyoruz.

Bu fark kapanmazsa sektör – eğitim uçurumu büyür. Eğitim sistemi birlikte çalıştığımız gerçek dünya ile senkronize olmalı. Ses Bilgisi gibi konular elbette öğretilmeli; ama doğru bölümde, doğru seviyede, doğru öğrenciye.