ABD’de İki Partili Tasarı: Şirketlere Yapay Zekâ Kaynaklı İşten Çıkarmaları Bildirme Zorunluluğu

Haber Tarihi

18.11.25

Yazar

Sedat Onat

ABD’de İki Partili Tasarı: Şirketlere Yapay Zekâ Kaynaklı İşten Çıkarmaları Bildirme Zorunluluğu

Senatörler Josh Hawley ve Mark Warner’ın sunduğu AI-Related Job Impacts Clarity Act, büyük ölçekli işverenlere ve federal kurumlara yapay zekâ kaynaklı işten çıkarmaları ABD Çalışma Bakanlığı’na bildirme zorunluluğu getiriyor; yasa ayrıca AI’nin iş gücü üzerindeki etkilerine ilişkin kamuya açık raporlama öngörüyor.

ABD’de iş gücü politikaları açısından önemli bir adım atıldı. Cumhuriyetçi Senatör Josh Hawley (Missouri) ve Demokrat Senatör Mark Warner (Virginia), 5 Kasım’da AI-Related Job Impacts Clarity Act adlı iki partili yasa tasarısını tanıttı. Bu tasarı, yapay zekâ ve otomasyon nedeniyle gerçekleşen işten çıkarmaların daha şeffaf biçimde izlenmesini ve raporlanmasını hedefliyor.

Tasarıya göre büyük şirketler ve federal kurumlar, yapay zekâ teknolojilerinin sonucunda gerçekleşen tüm işten çıkarmaları ABD Çalışma Bakanlığı’na (DOL) bildirmekle yükümlü olacak.

Bakanlık ise bu bildirimleri derleyerek kamuya ve Kongre’ye açık bir rapor hâline getirecek.

Hawley’in açıklamasına göre amaç, yapay zekâ teknolojilerinin iş gücü üzerinde yaratacağı etkileri ölçülebilir, şeffaf ve politikaya yön verebilir hâle getirmek:

“Amerikan halkı iş gücümüzün nasıl değiştiğini doğru bilgilere dayanarak anlamalı. AI insanların değil; insanların AI’nın kontrolünde olduğu bir gelecek için çalışmalıyız.”

Hawley, AI'nin önümüzdeki beş yılda işsizliği %20’ye kadar artırabileceğini öngören araştırmalara atıfta bulunuyor.

AI'nin iş gücü üzerindeki etkileri büyürken Washington’dan art arda hamleler geliyor

AI’nin iş gücünde yarattığı dönüşüm artık teorik değil, ölçülebilir bir gerçeklik hâline geldi.
Bu nedenle Kongre üyeleri, farklı politik araçlarla hem riskleri hem fırsatları yönetmeye çalışıyor.

Örneğin:

Senatör Bernie Sanders, geçen ay yayımladığı raporda yapay zekânın 10 yıl içinde 97 milyon işi ortadan kaldırabileceğini belirtti.
Sanders’ın önerdiği politikalar arasında:
Ücret kaybı olmadan 32 saatlik çalışma haftası,
Robot vergisi (automation tax),
AI yatırımlarına uygulanan vergi teşviklerinin kaldırılması,
Aile/sağlık izinlerinin güvence altına alınması bulunuyor.
Temsilci Nancy Mace, federal çalışanların AI eğitimine erişimini artırmak ve kamu sektörünü modernize etmek için iki partili bir yasa sundu.
Senatör Mark Kelly, “AI for America” yol haritasını yayımlayarak büyük AI şirketlerinin fonladığı bir AI Horizon Fund önerdi.
Amaç: işçilerin yeniden eğitimi, güvenlik ağı yatırımları, sorumlu teknoloji adaptasyonu.

Bu girişimler hâlâ yasama sürecinin erken aşamalarında olsa da, Kongre’de AI’ye yönelik çapraz parti bir hareketlilik olduğu görülüyor.

Eyaletlerden güçlü ve hızlı düzenlemeler geliyor

Federal düzeyde süreç daha yavaş ilerlerken, birçok eyalet AI kullanımını düzenlemede agresif adımlar atıyor:

New York: AI destekli işe alım sistemleri için zorunlu bias denetimleri.
California: İşverenlere yönelik AI risk yönetim politikası zorunluluğu.
Colorado: Adaylara işe alımda AI kullanıldığına dair zorunlu bildirim.

Bu trend, AI’nin insan kaynakları, üretim, müşteri hizmetleri ve ofis otomasyonu gibi alanlarda hızlı yayılımının daha katı şeffaflık ve hesapverilebilirlik gereklilikleri doğurduğunu gösteriyor.

Neden bu tasarı önemli?

Yeni yasa tasarısı:

Şirketlerin AI nedeniyle işten çıkarmaları saklamasını zorlaştıracak,
Kamuoyunun AI’nin ekonomik etkilerini daha iyi anlamasını sağlayacak,
Kurumların ve yasa yapıcıların doğru ekonomik politikalar üretmesini kolaylaştıracak,
İş gücü koruma stratejileri için veri tabanı oluşturacak.

Ayrıca, AI kaynaklı iş kaybı tartışmalarında bugüne kadar eksik olan şey olan resmî ve kapsamlı veri boşluğunu doldurmayı hedefliyor.

Önemli Notlar:

Hawley & Warner, AI kaynaklı işten çıkarmaların raporlanmasını zorunlu kılan tasarıyı sundu.
DOL, bu verileri derleyip kamuya açık rapor hâline getirecek.
AI’nin iş gücünü %20 oranında etkilemesi bekleniyor.
Sanders: “97 milyon iş” risk altında; 32 saatlik hafta ve robot vergisi önerildi.
Eyaletler halihazırda bias denetimi ve AI bildirim zorunlulukları çıkarıyor.
Tasarı, şeffaflık, ekonomik planlama ve iş gücü korunması açısından kritik.