UPS’in Düşen MD-11F Uçağında Motor Bağlantısında ‘Yorulma Çatlakları’ Tespit Edildi

Haber Tarihi

21.11.25

Yazar

Sedat Onat

UPS’in Düşen MD-11F Uçağında Motor Bağlantısında ‘Yorulma Çatlakları’ Tespit Edildi

UPS’e ait MD-11F kargo uçağının, 4 Kasım’da Louisville’de kalkıştan hemen sonra düşmesine neden olan sol motor kopmasında, NTSB ön raporuna göre motor pylonu ve bağlantı noktalarında önemli “yorulma çatlakları” bulundu. Kaza 14 kişinin ölümüne yol açtı.

UPS’e ait McDonnell Douglas MD-11F kargo uçağının, 4 Kasım’da Louisville–Muhammad Ali Havalimanı’ndan kalkış sırasında düşmesine neden olan yapısal arızaya ilişkin Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) ön bulgularını açıkladı. Rapora göre uçağın sol motorunu tutan motor pylonu ve bağlantı elemanlarında ciddi “yorulma çatlakları” tespit edildi.

Kritik arıza: sol motor kalkışta koptu

NTSB raporu, kalkıştan saniyeler sonra sol motorun pylonuyla birlikte gövdeden ayrıldığını, uçağın 30 feet’ten (9 metre) fazla irtifa kazanamadan yere çakıldığını bildirdi.

Kazada mürettebat ve yerdeki kişiler dahil toplam 14 kişi hayatını kaybetti.

Ön raporda paylaşılan görüntüler, motorun şiddetli stres altında parçalanarak havaya fırladığını ve büyük bir ateş topuna dönüştüğünü gösteriyor.

“1979 AA DC-10 kazasına benzerlik”

ABD Federal Havacılık İdaresi’nin eski kaza soruşturmaları direktörü Jeff Guzzetti, UPS kazasının “1979’daki American Airlines DC-10 kazasıyla ürkütücü benzerlikler” taşıdığını söyledi.

Her iki kazada da sol motor kalkış sırasında koparak gövdeden ayrılmıştı.

Ancak NTSB’nin UPS raporunda dış etken kaynaklı bakım hatası izine rastlanmadı. Bulgular daha çok yaşlanma, metal yorgunluğu ve yapısal zayıflamaya işaret ediyor.

FAA MD-11 filolarını geçici olarak yere indirdi

UPS kazasının ardından FAA, tüm MD-11F uçaklarının acil denetimden geçirilmesi talimatı verdi.
Sonrasında direktif benzer motor–pylon tasarımına sahip diğer uçakları da kapsayacak şekilde genişletildi.

Şu anda:

UPS filosunun %9’u,
FedEx filosunun %4’ü
geçici olarak yerde bulunuyor.

UPS, FAA açıklamasından önce bile MD-11 filosunu “aşırı tedbir” amacıyla kendi kararıyla yere indirdiğini duyurdu.

Bakım aralığı sorgulanıyor

Soruşturmada dikkat çeken noktalardan biri, arızalanan parçanın henüz bakım ömrünün ortasında olması.
NTSB’ye göre:

Motor bağlantı noktası Ekim 2021’de görsel denetimden geçti.
Daha ayrıntılı denetim için 8.000 kalkış–iniş döngüsü daha tamamlaması gerekiyordu.

Guzzetti:

“Tasarım gereği bu parçanın çok daha geç yorulma göstermesi gerekiyordu. Ancak bu sefer çok erken kırıldı.”

Bu durum, MD-11F uçaklarında tasarım dayanımı, metal yorgunluğu hesaplamaları ve yaşlanan filolardaki bakım döngülerinin yeterliliği konusunda ciddi sorular doğuruyor.

Uçağın geçmişi

Kazaya karışan uçak:

1990’ların başında Thai Airways için üretilmiş,
Yaklaşık 20 yıl önce kargo versiyona dönüştürülmüş,
Üç adet GE CF6 motorla çalışan bir MD-11F modeliydi.

MD-11 tipi uçakların yolcu versiyonu birkaç on yıl önce hizmetten kalktı; model artık yalnızca kargo taşımacılığında kullanılıyor.

Nedenler kesinleşmedi: nihai rapor 1–2 yıl sürebilir

NTSB, ön bulguların yalnızca ilk tespitler olduğunu ve nihai analiz ile kök neden çalışmalarının 1–2 yıl sürebileceğini belirtti.

Soruşturma;

metal yorgunluğu,
bakım kayıtları,
pylon tasarımı,
titreşim yükleri ve termal stres
gibi başlıklarda derinleştirilecek.

UPS ve Boeing, soruşturma sürecine tam destek verdiğini açıkladı.

Önemli Notlar:

MD-11F’in düşmesine, sol motor bağlantısındaki yorulma çatlakları sebep oldu.
Motor kalkıştan saniyeler sonra koparak uçağı kontrolsüz bıraktı.
FAA, UPS ve FedEx filolarındaki MD-11F’ler için acil denetim ve geçici grounding kararı aldı.
Kazanın 1979’daki AA DC-10 motor kopması olayına teknik benzerlikleri var.
Arızalı parçanın bakım ömrü dolmadan çökmesi tasarım/yaşlanma sorunu ihtimalini güçlendiriyor.
Nihai rapor 1–2 yıl içinde açıklanacak.