Konteyner Gemi Geri Dönüşümünde 1,8 Milyon TEU’luk Yığılma: Filoda Yaşlanma Krizi Derinleşiyor

Haber Tarihi

24.10.25

Yazar

Sedat Onat

Konteyner Gemi Geri Dönüşümünde 1,8 Milyon TEU’luk Yığılma: Filoda Yaşlanma Krizi Derinleşiyor

Küresel konteyner filosu, son yılların en ciddi geri dönüşüm (recycling) tıkanıklığıyla karşı karşıya.
BIMCO tarafından yapılan son analize göre, en az 500 gemi ve toplam 1,8 milyon TEU’luk kapasite, geri dönüşüm yaşını çoktan aşmasına rağmen hâlâ aktif ticari faaliyet göstermekte.

Bu durum, filonun yaş ortalamasını yükseltirken, önümüzdeki yıllarda yenileme ve hurdaya çıkarma (demolition) süreçlerinde büyük bir yığılmaya işaret etmekte.

Geri Dönüşüm Faaliyetleri 2021’den Bu Yana Düşüşte

2025 yılı itibarıyla sadece 10 konteyner gemisi geri dönüştürüldü. Bu rakam, 2021’den bu yana süren düşük hurdaya çıkarma temposunun devam ettiğini gösteriyor.

20 yaş ve üzerindeki gemilerin oranı, 2020 başındaki %16 seviyesinden %24’e yükselerek 1970’lerin başından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

BIMCO Baş Analisti Niels Rasmussen, bu tabloyu şöyle özetlemekte:

“2000–2019 arasındaki ortalama geri dönüşüm eğilimlerine göre, mevcut minimum geri dönüşüm birikimi 500 gemi ve 1,8 milyon TEU civarında. O dönem, güçlü piyasalarda düşük geri dönüşüm ve zayıf piyasalarda artan hurdaya çıkarma arasında dengeyi temsil ediyor.”

Verilere göre, 2000–2019 döneminde:

Gemilerin %20’si 20 yaşına gelmeden,
%53’ü ise 25 yaşına gelmeden geri dönüştürülmekteydi.

Bugünkü oranlar, bu eğilimin tersine döndüğünü gösteriyor.

Gerçek Geri Dönüşüm Açığı Daha da Büyük Olabilir

BIMCO analizine göre gerçek geri dönüşüm fazlası (recycling overhang), belirtilenden çok daha yüksek olabilir. Eğer 2010’lardaki düşük piyasa koşulları temel alınırsa, toplam geri dönüşüm potansiyelinin 850 gemi ve 3,1 milyon TEU’ya kadar çıkabileceği tahmin edilmekte.

Bu artışın arkasında üç temel dinamik bulunmakta:

Yeni siparişlerdeki (order book) yüksek hacim,
Süveyş Kanalı’ndaki olası rota değişiklikleri,
Yeni verimlilik ve emisyon düzenlemeleri (örneğin EEXI ve CII standartları).

Bu faktörler, yaşlı gemilerin piyasadan daha hızlı çekilmesine neden olabilir.

Geri Dönüşüm Birikimi: Yıllarca Sürecek Bir Temizlik

Geri dönüşümdeki mevcut yığılmanın tamamen temizlenmesi yıllar alacak.

Tarihsel olarak en yüksek geri dönüşüm yılı 2016 olmuştu:
O yıl 185 gemi ve 0,6 milyon TEU’luk kapasite hurdaya ayrıldı.

Bu referansla, mevcut 1,8 milyon TEU’luk fazlanın temizlenmesinin en az üç ila dört yıl sürebileceği öngörülmekte.

BIMCO’ya göre, bu süreçte küçük tonajlı gemiler (8.000 TEU altı) daha fazla etkilenecek, çünkü yeni büyük tonajlı gemiler devreye girdikçe kapasite kademelenmesi (cascading) hızlanacak.

Alphaliner: Piyasa Henüz Hurda Fiyatlarını Desteklemiyor

Alphaliner, BIMCO’nun analizine paralel olarak yaptığı değerlendirmede, taşıma ücretlerindeki düşüş henüz geri dönüşüm piyasasını hareketlendirecek seviyede olmadığını bildirdi.

Kâr marjları daralmakla birlikte, birçok armatör eski gemilerini kullanmaya devam etmeyi tercih ediyor.
Yalnızca navlun gelirlerinin kârlılığı ciddi şekilde düştüğünde hurdaya çıkışların hızlanacağı tahmin edilmekte.

Filo Dinamikleri: Yaşlanan Gemiler, Büyüyen Dev Tonajlar

Rasmussen’e göre, mevcut tablo filo büyümesinde bir yön değişikliğine işaret etmekte:

“Geri dönüşüm birikimi, mevcut filonun %6–10’una eşit. Bu oran, 20 yaşın üzerindeki gemilerin %33–55’ine denk geliyor. İlginç olan, bu fazlanın 8.000 TEU altındaki tüm gemi segmentlerinin sipariş defterinden daha büyük olması.”

Bu durum, gelecekte büyük tonajlı gemilerin filo büyümesini domine edeceğini, küçük tonajlı gemilerin ise ikincil rotalara kayacağını göstermekte.

Sonuç olarak, küresel konteyner taşımacılığı filosu, giderek daha büyük ve teknolojik olarak ileri gemilerden oluşacak.

Sonuç: Konteyner Taşımacılığı Yeni Bir Dönüm Noktasında

Küresel konteyner filosu, bugün hem yaşlı gemi stoğu hem de düşük geri dönüşüm oranı nedeniyle bir dönüşüm eşiğinde bulunmakta.

Navlun oranlarındaki gerileme ve enerji verimliliği düzenlemeleri, eski gemilerin ekonomik ömrünü kısaltacak; bu da 2026–2028 döneminde geri dönüşüm faaliyetlerinde keskin bir artışa neden olabilir.

Ancak kısa vadede, taşıyıcıların düşük navlun ortamında maliyetlerini dengeleyebilmek için eski gemileri daha uzun süre kullanması, geri dönüşüm sürecini geciktirmekte.

Yine de, BIMCO’nun uyarısına göre, bugünkü 1,8 milyon TEU’luk geri dönüşüm fazlası, küresel filo büyümesinin sürdürülebilirliği açısından alarm verici bir tabloyu ortaya koymakta.

Önemli Notlar:

BIMCO, küresel konteyner filosunda en az 500 gemi ve 1,8 milyon TEU’luk geri dönüşüm fazlası tespit etti.
Geri dönüşüm oranı, 2021’den beri en düşük seviyelerinde; yalnızca 10 gemi 2025’te hurdaya ayrıldı.
20 yaş ve üzeri gemilerin oranı %24’e çıktı — 1970’lerden beri en yüksek seviye.
Potansiyel maksimum fazlalık: 850 gemi ve 3,1 milyon TEU.
Geri dönüşüm birikimi, mevcut küçük tonaj sipariş defterinden daha büyük.
Alphaliner, düşük navlun fiyatlarının kalıcı hale gelmesiyle hurdaya çıkışların artacağını öngörüyor.
Uzmanlara göre, sektör 2026–2028 döneminde filo yenileme ve dönüşüm döngüsüne girecek.
Bu durum, küresel taşımacılıkta sürdürülebilir filo yönetimini ve karbon verimliliğini yeniden gündeme taşımakta.