Kazakistan, İran Şehid Raci Limanı’nda Özel Lojistik Terminal Planını Yeniden Teyit Etti

Kazakistan, Orta Asya’dan Orta Doğu’ya uzanan transit stratejisinde kritik bir adımı yeniden teyit ederek, İran’ın en büyük ticari limanı olan Shahid Rajaee Port’ta özel bir taşımacılık ve lojistik terminali kurma planını resmen gündemde tuttuğunu açıkladı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kassym-Jomart Tokayev, 11 Aralık’ta Astana’da düzenlenen Kazakhstan–Iran Business Forum’da yaptığı konuşmada, bu terminali ülkenin uzun vadeli lojistik vizyonunun kilit projelerinden biri olarak tanımlamakta.

Tokayev’e göre Kazakistan–Türkmenistan–İran demiryolu hattı üzerindeki yük hacimleri 2030 yılına kadar iki katına çıkabilir. Bu artışın sürdürülebilir biçimde yönetilebilmesi için Shahid Rajaee’de planlanan Kazak terminali, demiryolu–denizyolu entegrasyonunu sağlayacak temel altyapı unsuru olarak konumlanmakta. Cumhurbaşkanı Tokayev, Kazakistan’ın kendisini “Avrasya’nın kilit taşımacılık ve lojistik merkezlerinden biri” olarak gördüğünü vurgulamakta.

Avrasya Transitindeki Rol ve İran Boyutu

Tokayev, konuşmasında Çin–Avrupa arasındaki yük taşımalarının yaklaşık %85’inin Kazakistan topraklarından geçtiğini hatırlattı. Bu bağlamda İran, Kazakistan açısından yalnızca ikili ticaret ortağı değil, aynı zamanda açık denizlere erişim sağlayan stratejik bir kapı olarak değerlendiriliyor. İran üzerinden Basra Körfezi’ne ve daha geniş küresel pazarlara erişim, Kazakistan’ın Rusya dışı alternatif transit hatları geliştirme hedefleriyle örtüşmekte.

Planlanan terminalin, Kazakistan ihracatı için doğrudan deniz çıkışı sağlaması ve aynı zamanda diğer Orta Asya ülkelerinden gelen transit yükleri de desteklemesi öngörülmekte. Bu yapı, Kazakistan–Türkmenistan–İran demiryolu hattını, çok modlu (rail–sea) bir lojistik zincire dönüştürmekte.

Limanlar Arası Bağlantılar ve Kapsam Genişlemesi

Kazakistan, İran ile yalnızca Shahid Rajaee üzerinden değil, daha geniş bir liman ağı üzerinden iş birliğini derinleştirmeyi hedeflemekte. Tokayev, özellikle:

• Kazakistan’daki Aktau ve Kuryk limanları,

• İran’ın Amirabad ve Anzali limanları,

• ayrıca Bandar Abbas ve Chabahar

arasında bağlantıların güçlendirilmesini öncelik olarak tanımlamakta. Bu yaklaşım, Hazar Denizi – İran – Basra Körfezi hattında alternatif ve esnek lojistik rotalar oluşturmayı amaçlamakta.

Kurumsal Zemin: 2025 Mutabakatı

Shahid Rajaee terminali planı, Nisan 2025’te İran’ın Ports and Maritime Organization (PMO) ile Kazakistan’a bağlı kamu kurumları arasında imzalanan bir yatırım mutabakat zaptı (MoU) üzerine inşa edilmekte. Bu MoU kapsamında:

• Limanın backshore alanında Kazak tarafına arazi tahsisi öngörülmekte,

• Kazak kurumlarının 30 gün içinde ticari ve yatırım tekliflerini sunması gerekmekte,

• PMO yönetim kurulu onayı sonrasında yatırım sözleşmesi imzalanması planlanmakta.

PMO geçici başkanı Saeed Rasouli, İran’ı Kazakistan için “açık denizlere açılan bir kapı” olarak tanımlamakta ve ülkenin 1.800 km’lik kıyı şeridi ile Orta Asya için stratejik avantaj sunduğunu vurgulamakta.

Shahid Rajaee Limanı: Kapasite ve Güven Mesajı

Shahid Rajaee Port, Bandar Abbas yakınında, Hürmüz Boğazı’na komşu konumuyla İran’ın en kritik ticari limanı olarak öne çıkmakta. Liman, yılda 75–83 milyon ton kargo elleçlemekte; bu da İran’ın toplam konteyner hacminin %85–90’ına, ülke toplam ticaret hacminin ise yarısından fazlasına karşılık gelmekte.

Liman, 26 Nisan 2025’te yaşanan büyük patlama ve yangında en az 57 kişinin hayatını kaybettiği, 1.000’den fazla kişinin yaralandığı ciddi bir kazaya sahne olmuştu. Ancak İranlı yetkililer, olaydan günler sonra kargo operasyonlarının kademeli olarak yeniden başladığını, gümrük ve demiryolu hacimlerinin Nisan sonuna doğru olay öncesi seviyelere ulaştığını veya aştığını bildirmişti. Kazakistan’ın terminal planını sürdürmesi, limanın operasyonel toparlanmasına duyulan güvenin açık bir göstergesi olarak okunmakta.

Daha Geniş Strateji: Rusya Dışı Rotalar

Kazakistan’ın Shahid Rajaee yatırımı, ülkenin lojistik varlıkları doğrudan koridorlar üzerinde konumlandırma stratejisinin parçası. Haziran 2025’te Kazakistan, Gürcistan’daki Poti Limanı’nda bir multimodal terminal açarak Orta Koridor’u desteklemişti. Poti üzerinden taşınan yükler geçen yıl yaklaşık 4,5 milyon ton seviyesine ulaştı ve orta vadede 10 milyon ton hedeflenmekte.

Benzer şekilde İran hattı, Kazakistan için Rusya’yı by-pass eden güney yönlü bir alternatif oluşturmakta. İran’ın da bölge ülkelerini Shahid Rajaee ve diğer Körfez limanlarına yatırım yapmaya teşvik ettiği görülmekte; Özbekistan da Shahid Rajaee’de ayrı bir lojistik merkez için mutabakat imzalamış durumda.

Genel Değerlendirme

Kazakistan’ın Shahid Rajaee Limanı’nda özel terminal kurma planını yeniden teyit etmesi, Orta Asya’nın denize erişim mücadelesinde İran’ın rolünün giderek güçlendiğini göstermekte. Proje hayata geçerse, Kazakistan–Türkmenistan–İran demiryolu–denizyolu zinciri güçlenecek, Orta Asya’nın Orta Doğu ve küresel pazarlara erişimi daha çeşitlendirilmiş ve dayanıklı hâle gelecektir.

Önemli Notlar:

• Kazakistan, Shahid Rajaee Limanı’nda özel lojistik terminal planını teyit etti.

• Terminal, Kazakistan–Türkmenistan–İran koridorunu güçlendirmeyi hedeflemekte.

• Yük hacimlerinin 2030’a kadar iki katına çıkması beklenmekte.

• Proje, Nisan 2025 MoU’suna dayanmakta.

• Shahid Rajaee, İran konteyner trafiğinin %85–90’ını elleçlemekte.

• Yatırım, Rusya dışı transit rotaların güçlendirilmesi stratejisiyle örtüşmekte.

----------

Haber Linki: https://en.portnews.ru/news/385721/

--------------------

Yazar: SedatOnat.com

--------------------

!!! DUYURU !!!

ERP Nasıl Alınır? Kitabımız Google Play Book'da yayınlanmıştır.

#ERP Nedir?

https://www.sedatonat.com/erpnasilalinir  Linki üzerinden ücretsiz olarak indirip okuyabilirsiniz.

Geri bildirimleriniz olursa bizleri mutlu edersiniz.

Şimdiden iyi okumalar dileriz.

https://www.tedarikzinciriportali.com/