ABD “Genesis Mission” ile Yapay Zekâ Destekli Bilimsel Atılım Programını Başlattı

Haber Tarihi

24.11.25

Yazar

Sedat Onat

ABD “Genesis Mission” ile Yapay Zekâ Destekli Bilimsel Atılım Programını Başlattı

ABD’nin 2025 tarihli Genesis Mission Executive Order ile AI destekli bilimsel araştırmaları hızlandırmak için DOE liderliğinde dev bir ulusal platform kurmasını, veri entegrasyonu, HPC altyapısı ve bilimsel meydan okumaları hedefleyen kapsamlı ulusal programın detaylı özeti

ABD Başkanı tarafından 24 Kasım 2025’te yayımlanan Genesis Mission Executive Order, ülkenin bilimsel ve teknolojik kapasitesini yapay zekâ ile dönüştürmeyi amaçlayan en kapsamlı federal girişimlerden biri olarak değerlendiriliyor. Kararname, ABD’nin yapay zekâ yarışında küresel liderliği hedeflediğini ve bu yarışın artık yalnızca ekonomik rekabet değil, ulusal güvenlik ve stratejik üstünlük meselesi hâline geldiğini vurgulamakta.

Belge, Genesis Mission’ı “AI-accelerated innovation and discovery” hedefiyle ulusal ölçekte bir program olarak tanımlıyor. Bu girişim, özellikle DOE – Department of Energy ve ulusal laboratuvarların yüksek performanslı hesaplama altyapılarını kullanarak, büyük ölçekli bilimsel foundation modellerinin geliştirilmesini ve araştırma süreçlerinin AI agents tarafından otomatikleştirilmesini amaçlamakta. Misyonun ilham kaynağı olarak Manhattan Project benzetmesinin yapılması, programın hem ölçeğini hem de stratejik önemini ortaya koymakta.

Emir uyarınca Genesis Mission, federal veri tabanlarının oluşturduğu dünyanın en büyük bilimsel veri koleksiyonunu tek bir American Science and Security Platform üzerinden entegre etmekte. Platform, temel olarak altı bileşenden oluşmakta:

DOE’nin süper bilgisayarları dâhil HPC infrastructure
Büyük ölçekli model eğitimi için secure cloud-based AI computing environments
AI modeling and analysis frameworks ile otomasyon
Çoklu alanları kapsayan domain-specific scientific foundation models
Federal, açık ve sentetik verilerin güvenli biçimde erişilebildiği dataset ecosystem
AI kontrollü autonomous experimentation & manufacturing altyapıları

Yürürlükteki kararname, DOE’ye platformu inşa etmek ve işletmek için geniş yetkiler tanımakta. İlk 90 gün içinde federal hesaplama kaynaklarının envanterinin çıkarılması, 120 gün içinde veri kümelerinin standardizasyon planı, 240 gün içinde AI laboratuvar kabiliyetlerinin belirlenmesi ve 270 gün içinde bir “initial operating capability” sunulması talep edilmekte.

Genesis Mission’ın bir diğer kritik boyutu, ulusal bilim ve teknoloji alanlarında çözülmesi hedeflenen en az 20 büyük challenge listesinin oluşturulmasıdır. DOE’nin bu listeyi 60 gün içinde hazırlaması ve APST – Assistant to the President for Science and Technology ile NSTC koordinasyonunda genişletmesi gerekmekte. Bu başlıklar arasında advanced manufacturing, biotechnology, critical materials, fusion & fission energy, quantum information science, semiconductors & microelectronics gibi ekonomik ve jeopolitik önemi yüksek alanlar bulunmakta.

Programın ikinci aşaması, federal kurumlar arasındaki interagency coordination. NSTC, Chief Data Officer Council ve Chief AI Officer Council; federal veri tabanlarının, altyapıların ve Ar-Ge faaliyetlerinin bu misyonla uyumlu hâle getirilmesini koordine etmekte. Kararname aynı zamanda öğrenci araştırmacıları, AI fellowship programlarını ve ulusal laboratuvarlarda staj/çıraklık modellerini içeren bir workforce development ayağı da oluşturmakta.

Genesis Mission, kamu-özel iş birlikleri için geniş bir çerçeve tanımlamakta. DOE’nin cooperative research agreements, kullanıcı tesisi programları, veri kullanım protokolleri ve IP yönetimi gibi alanlarda standartlar oluşturması ve dış ortaklarla en yüksek siber güvenlik seviyesinde çalışması istenmekte.

Son olarak Başkan, DOE’den her yıl platformun ilerlemesi, AI modellerinin çıktıları, laboratuvarlar arası entegrasyon, kamu-özel projeler ve ticari dönüşüm sonuçlarına ilişkin kapsamlı bir annual report talep etmekte.

Genesis Mission, ABD’nin bilimsel araştırma süreçlerini hızlandırmak, yeni nesil AI tabanlı bilimsel modeller geliştirmek ve ülkenin stratejik teknolojik üstünlüğünü pekiştirmek üzere tasarlanan tarihi bir federal yatırım olarak değerlendiriliyor.

Önemli Notlar:

Genesis Mission, AI destekli bilimsel atılım için ulusal ölçekli bir program olarak kuruldu.
DOE, misyonun ana yürütücüsü; ulusal laboratuvarlar HPC ve veri altyapısını sağlayacak.
Program, Manhattan Project ile karşılaştırılacak düzeyde stratejik öneme sahip.
Federal bilimsel veri havuzları tek bir secure AI platform altında birleşmekte.
AI agents araştırma süreçlerini otomatikleştirecek; foundation modeller geliştirilecek.
Çözülmesi hedeflenen alanlar: quantum, semiconductors, fusion, biotech, advanced manufacturing.
Her yıl ilerleme raporu hazırlanacak ve platform kabiliyetleri genişletilecek.